Basın Meslek İlkeleri

İletişim özgürlüğünü ülkemizde insanca yaşamanın, saydam bir yönetime kavuşmanın ve demokratik sistemin temel koşulu sayan biz gazeteciler;

Kanun koyucunun veya öteki kurum ve kişilerin, iletişim özgürlüğünü kısıtlamalarına, her zaman ve her yerde karşı çıkacağımıza kendi özgür irademizle söz vererek;

İletişim özgürlüğünü, halkın gerçekleri öğrenme hakkının bir aracı sayarak;

Gazetecilikte temel işlevin, gerçekleri bulup bozmadan, abartmadan kamuoyuna yansıtmak olduğunu göz önünde tutarak;

Basın Konseyi‘nin kendi çalışmaları üzerinde hiçbir dış müdahaleye izin vermeme kararlılığını vurgulayarak;

Yukarıdaki bölümü de içeren Basın Meslek İlkeleri‘ne uymayı, sözünü ettiğimiz temel inançlarımızın bir gereği saydığımızı, kamuoyu önünde açıklarız.

  1. Yayınlarda hiç kimse; ırkı, cinsiyeti, yaşı, sağlığı, bedensel özrü, sosyal düzeyi ve dini inançları nedeniyle kınanamaz, aşağılanamaz.
  2. Düşünce, vicdan ve ifade özgürlüğünü sınırlayıcı; genel ahlak anlayışını, din duygularını, aile kurumunun temel dayanaklarını sarsıcı yayın yapılamaz.
  3. Kamusal bir görev olan gazetecilik ahlaka aykırı özel amaç ve çıkarlara alet edilemez. Gazeteci halkın haber alma ve gerçekleri öğrenme hakkını gözetir.
  4. Kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez.
  5. Kişilerin özel yaşamı, kamu çıkarlarının gerektirdiği durumlar dışında, yayın konusu olamaz.
  6. Soruşturulması gazetecilik olanakları içinde bulunan haberler, soruşturulmaksızın veya doğruluğuna emin olmaksızın yayınlanamaz.
  7. Saklı kalması kaydıyla verilen bilgiler, kamu yararı gerektirmedikçe yayınlanamaz.
  8. Bir basın organının dağıtım süreci tamamlanmadan o basın organının özel çabalarla gerçekleştirdiği ürün, bir başka basın organı tarafından kendi ürünüymüş gibi kamuoyuna sunulamaz. Yayınlarda intihale başvurulamaz..
  9. Suçlu olduğu yargı kararıyla belirlenmedikçe hiç kimse “suçlu” ilan edilemez.
  10. Yasaların suç saydığı eylemler, gerçek olduğuna inandırıcı makul nedenler bulunmadıkça kimseye atfedilemez.
  11. Gazeteci, kaynaklarının gizliliğini korur. Kaynağın kamuoyunu kişisel, siyasal ekonomik vb. nedenlerle yanıltmayı amaçladığı haller bunun dışındadır.
  12. Gazeteci görevini, taşıdığı sıfatın saygınlığına gölge düşürebilecek yöntem ve tutumlarla yapmaktan sakınır.
  13. Gazeteci, şiddet, nefret, zorbalık ve ayrımcılığı özendirici, insani değerleri incitici yayın yapamaz.
  14. İlan ve reklam niteliğindeki yayınların bu nitelikleri, tereddüde yer bırakmayacak şekilde belirtilir.
  15. Yayın tarihi için konan zaman kaydına saygı gösterilir.
  16. Basın organları, yanlış yayınlardan kaynaklanan cevap ve tekzip hakkına saygı duyarlar.

 

BASIN KONSEYİ’NİN TARİHÇESİ VE ÇALIŞMA KURALLARI

Basın Konseyi, özgürlükçü bir demokratik sistemin temel taşı olan, halkın gerçekleri öğrenme hakkını savunmak; özgür ve sorumlu basının ve basın mensuplarının, meslek uygulamalarını, özgür ve saygın bir basından beklenecek düzeyde sürdürmelerine yardımcı olmak üzere kurulmuştur. Basın Konseyi’ni kuran meslek mensupları, uyulması gereken Basın Meslek İlkeleri’ni düzenleyip sözleşme imzalamıştır. Türk Basın Konseyi 1988’den beri faaliyetini başarıyla sürdürmektedir.

Basın Konseyi’nin organları, Basın Konseyi Üyeler Kurulu (BKÜK), Basın Konseyi Yüksek Kurulu’dur. Basın Konseyi’nin bir Genel Sekreteri ve Genel Sekretere bağlı, yeterli elemanlardan oluşan bir bürosu vardır.

ÜYELER KURULU

Üyeler Kurulu’nda sözleşmeyi imzalayan gazeteciler; Basın Meslek İlkeleri’ne uymaya söz verdiğini kamuoyuna beyan eden sözlü, yazılı, görüntülü basın ve yayın organları ile internet sitelerinin sahipleri veya genel müdürleri veya temsilcileri; gazetecileri temsil eden sendika ve derneklerin başkan veya temsilcileri; boraların temsilcileri, iletişim fakülteleri dekanları; okuyucu kesimin temsilcilerinden oluşur.

YÜKSEK KURUL

Basın Konseyi Yüksek Kurulu ise Üyeler Kurulu’nca seçilen 3’ü İstanbul dışındaki illerdeki gazetecilerden olmak üzere 12 gazeteci üye ve 14 okur temsilcisi; Basın Konseyi Dayanışma ve Geliştirme Vakfı Başkanı; tirajı 100 binin üzerindeki basın organlarının belirleyeceği 1 temsilci; tirajı 100 binin üstünde ulusal gazetelerin en az beşinin abone olduğu ajansların belirleyeceği 1 temsilci; internet sitelerinden 1 temsilci; gazeteci cemiyetlerinden 3 temsilci; Türkiye Barolar Birliği ile İstanbul, Ankara ve İzmir Barolarının temsilcileri; etik hizmeti verilen kurum temsilcilerinden oluşur. Basın Konseyi Yüksek Kurulu üyeleri, kendi aralarında gizli oyla bir Başkan ve İkinci Başkan seçer. Basın Konseyi’ni Başkan temsil eder. Başkanın bulunmadığı zamanlarda İkinci Başkan, o da yoksa Genel Sekreter temsil eder. Yüksek Kurul’un seçimle gelen üyelerinin görev süresi üç yıldır. Süresi biten üye yeniden seçilebilir.

YÜKSEK KURUL’UN GÖREVLERİ

Basın Konseyi Yüksek Kurulu’nun görevleri iletişim (basın) özgürlüğünün genişlemesine ve gerçekleşmesine çalışmak, basının saygınlığını korumak, basın mesleğinin, ahlaka aykırı özel çıkarlara alet edildiğine ilişkin olarak yazılı, sözlü, görüntülü veya internet gazeteciliği yapan basına topluca yöneltilen iddiaları başvuru beklemeden araştırmak, meslek ilkelerinin ihlali niteliğindeki şikayetleri karara bağlamak, gazetecilik görevini Basın Meslek İlkelerine aykırı şekilde yaptığı yolundaki bir suçlama nedeniyle durumun irdelenmesini isteyen gazetecilerin ve/veya basın organlarının başvurularını karara bağlamak, ifade ve basın özgürlüğüne yönelik tehditleri izlemek, değerlendirmek ve gereğinde Üyeler Kurulu’nu toplantıya çağırmak, yayın öncesine ve yayına ilişkin meslek uygulamaları hakkındaki şikayetleri karara bağlamak, basınla ilgili araştırmalar yapmak ve yayınlamaktır.

Basın Konseyi Yüksek Kurulu, yapılan başvurular nedeniyle, basın mensupları ve/veya basın organları hakkında ‘şikayeti yersiz bulma’, ‘uyarma’ veya ‘kınama’ kararı alabilir.

Basın Meslek İlkeleri ve Basın Konseyi Sözleşmesi’ne katılan her basın organı belli bir katılım payı öder.

 

BASIN KONSEYİ’NE NASIL BAŞVURULUR ?

BAŞVURU VE DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ:

Basın Konsey Yüksek Kurulu, hakkında Basın Meslek İlkeleri’ne aykırı hareket ettiği iddiasıyla ve usulüne uygun şekilde Basın Konseyi’ne şikayette bulunulmuş olan gazeteciler ve (yazılı, sözlü, görüntülü) basın organlarının uygulamalarını değerlendirerek karara bağlar.

Basın Meslek İlkeleri’nin ihlaliyle ilgili bir konunun Yüksek Kurul’da ele alınabilmesi için, herhangi bir kişinin, şikayete değer bulduğu konu hakkında Basın Konseyi’ne, usulüne uygun bir şekilde (dilekçeyle, telefonla ya da internetten) başvurması yeterlidir. Belli bir meslek yahut toplum kesimini temsil etme yetkisine sahip kuruluşların, o kesimle ilgili başvurusu da dikkate alınır.

Genel Sekreter, başvuruyu aldıktan sonra şikayet edilen gazeteci ve kuruma durumu bildirir, yanıtını ister. Tarafları uzlaştırmaya çalışır, bu mümkün olmazsa hazırlayacağı raporla dosyayı Basın Konseyi Yüksek kurulu toplantısına getirir.

Basın Konseyi Yüksek Kurulu en az 11 üyenin katılımıyla toplanır ve konuyu görüşür. Kararlar mevcudun çoğunluğuyla alınır. Her üyenin bir oy hakkı vardır. Oylar, sadece sahibinin kendi kanaatini yansıtır. Çekinser oy kullanılamaz. Yüksek Kurul üyesi, temsil ettiği kurumla ilgili şikayetlerde görüşmelere katılamaz, oy kullanamaz.

Basın Konseyi Yüksek Kurul kararları kesindir. Ancak ilk incelemede maddi hata yapıldığı veya şikayetçi ile şikayet edilenin sunduğu bir kanıtın değerlendirilmediği gerekçesiyle, kararın ilanından başlayarak 15 gün içinde, olağanüstü itiraz yoluna gidilebilir. Başkan, İkinci Başkan ve Genel Sekreterden oluşan bir Kurul, itirazla ilgili Raporunu Yüksek Kurul’a sunar. İtirazla ilgili raporun görüşüldüğü Yüksek Kurul toplantısına ilgili taraflar davet edilir. Katılan taraflar dinlendikten sonra, Yüksek Kurul değerlendirmesini yapar. Yüksek Kurul tarafından verilen ilk karar, toplantıya katılanların en az 2/3’ünün oyuyla değiştirilebilir.

Şikayetler en geç başvuru tarihinden önceki iki ayı kapsayabilir. Başvuru tarihinden itibaren en çok iki ayda karara bağlanır.

Yüksek Kurul görüşmeleri ve oylamalarla ilgili her husus, aksine karar verilmedikçe gizlidir. Kurul, gerekli görür veya taraflardan talep gelirse, ilgilileri dinler, tanık çağırabilir.

Genel Sekreterin tarafları uzlaştırarak başvuruyu sonuçlandırması, Yüksek Kurul’un konuyu ele almasına engel değildir. Uzlaşmayla sonuçlanan konuya ilişkin görüş ve kararı da öteki kararları gibi kamuoyuna duyurulabilir.

Basın Konseyi Yüksek Kurulu’nun başvuru beklemeden resen ele aldığı konularla gazeteciler tarafından kendi mesleki uygulamalarını savunmak amacıyla yapılan başvuruların değerlendirmesinde, yukarıdaki sınırlama dışına çıkılabilir.

Basın Konseyi’ne başvuru için adres:

Halaskargazi Caddesi No:110 Kat 7 Osmanbey ŞİŞLİ/İSTANBUL
Telefon: 0 (212) 224 95 13
Fax: 0 (212) 224 95 14
e-mail: yoneticibasinkonseyi@gmail.com