DOSYA NO : 2020- 03
ŞİKAYETÇİ : Nevzat HELVACI (sehzade_2000@yahoo.com)
ŞİKAYET EDİLENLER : 1- Soner YILÇAN (Odatv İmtiyaz Sahibi)
(Eğitim Mah. Ahsen Çıkmazı Sk. Sadıkoğlu Plaza 5 N:12 Kat:2 Büro: 41 KADIKÖY/İSTANBUL)
2- Barış PEHLİVAN (Odatv Genel Yayın Yönetmeni)
(Eğitim Mah. Ahsen Çıkmazı Sk. Sadıkoğlu Plaza 5 N:12 Kat:2 Büro: 41 KADIKÖY/İSTANBUL)
ŞİKAYET KONUSU :
Prof. Dr. Cem Say’ın ‘Aşılar hakkında gerçekleri okumaya cesaretiniz var mı?’ başlıklı aşı karşıtlarına yönelik yazısını Odatv’nin yayınlamadığı ve yazara sansür uyguladığı öne sürülerek şikayette bulunulmuştur. Prof. Dr. Cem Say da bu yazının Cumhuriyet Gazetesi’nde yayımlandığını sosyal medya hesabından duyurmuştur. Konuya ilişkin gazetelerde ve sosyal medyada yer alan yazının sansürlendiği haberleri üzerine şikayetçi Nevzat Helvacı da Odatv’nin söz konusu yazıyı yayınlamamasının Basın Meslek İlkeleri ihlali olduğunu iddia ederek şikayette bulunmuştur.
İnşaat mühendisi olduğunu belirten şikayetçi Nevzat Helvacı, Basın Konseyi’ne 17.12.2019 tarihinde yaptığı başvuruda özetle şu ifadelere yer vermiştir:
“Odatv aşı karşıtlarına ilişkin yazı yazan Prof. Dr. Cem Say’ın ‘Aşılar hakkında gerçekleri okumaya cesaretiniz var mı?’ başlıklı yazısı yayınlanmadı. Say, sosyal medya hesabı üzerinden Odatv’de yayınlanmayan yazısının Cumhuriyet gazetesinde yayımlandığını duyurdu.
Odatv’nin bu yaptığı Basın Meslek İlkeleri’ne aykırıdır. Odatv’nin sahibi Soner Yalçın aşı yapılmamasına yönelik kitap yazdığı ve bu kitaptan para kazandığı için, karşıt görüşlü bir profesörün yazısını kendi sitesinde yayınlatmamıştır. Çünkü bu yazıda kendisine şahsen yanıt veriliyordu.
Bu nedenle Soner Yalçın’la birlikte Odatv Genel Yayın Yönetmeni Barış Pehlivan’ın şiddetle kınanmasını rica ediyorum. Çünkü bu gazetecilerin, Basın Meslek İlkelerinin 3 ve 12. maddelerine aykırı davrandıkları açıktır. Basın Konseyi’nin alacağı karar, düzgün gazetecilik için gelecekte de gerekli olacaktır.”
Konuya ilişkin bazı gazete ve internet sitelerinde yer alan haber ve yorumlarda, Odatv İmtiyaz Sahibi Soner Yalçın’ın yazdığı ‘Kara Kutu- Yüzleşme Vakti’ kitabının aşı karşıtı olduğu, bu nedenle Prof. Dr. Cem Say’ın aşı karşıtlığını hedef alan yazısının Odatv’de yayımlanmadığı ve sansür uygulandığı ileri sürülmüştür.
UZLAŞMA ÖNERİSİ :
Şikayet başvurusu, şikayet edilen Odatv İmtiyaz Sahibi Soner Yalçın ve Genel Yayın Yönetmeni Barış Pehlivan’a 24.12.2019 tarihinde PTT aracılığı ile ulaştırılmış, posta ‘alındı’ belgesi gelmiştir.
Şikayet edilenler Soner Yalçın ve Barış Pehlivan, başvurudaki iddialara 27.12.2019 tarihinde yanıt vermiş, taraflar arasında uzlaşma sağlanamamıştır.
ŞİKAYET EDİLENLERİN YANITLARI:
Şikayet edilenlerden Odatv İmtiyaz Sahibi Soner Yalçın gönderdiği yanıtta “İlgili kişi bize yazı gönderen onlarca kişiden biridir. Kimi yazarların bazı yazıları yayınlanmamıştır; bu bizim editoryal hassasiyetimizdir. Kimse bugüne kadar ‘benim yazımı mutlaka yayınlayacaksınız’ dememiştir. Aksi halde editoryal değerlendirmeye ne gerek var” ifadelerine de yer vermiştir.
Soner Yalçın yanıtında ayrıca Prof. Dr. Cem Say’ın yazısının neden yayınlanmadığını Sözcü gazetesindeki köşesinde 20.12.2019 tarihinde yazdığını belirtmiştir. Sözcü’deki ‘Bak şu kurnaza’ başlıklı bu köşe yazısında ‘Kara Kutu- Yüzleşme Vakti’ kitabı çıkar çıkmaz saldırıların başladığını; kolesterol, şeker, tansiyon, vitaminler gibi onlarca konu yazdığını, ancak tepki gösterenlerin sadece aşı konusuyla ilgili olduğunu kaydeden Soner Yalçın, şu ifadelere yer vermiştir:
“Kitapta altını çize çize yazdım. ‘Elinizdeki kitapta anlatmak istediğim yararı zararından çok aşının ekonomi politiğidir.’ Hedefim küresel aşı şirketleri, yani kapitalist tıp anlayışı. Ki ‘aşı yalanlarını’ da somut örnekler üzerinden yazdım. Ancak kitabın tek sayfasını açmayanların, gerçeklerle ilgisi yoktu, Cem Say da bunlara katıldı. Dün sabaha kadar bir ay içinde sadece aşı konusunda 46 tweet attı, 37 retweet yaptı.
Kitap çıktıktan sonra birden Cem Say, aşı konusunda çok duyarlı oluverdi. Ne oldu salgın mı var; aşı konusunda büyük kampanya mı var? Tek yaşanan kitabımı aşı üzerinden karalamak.
Yetmemiş olacak ki cumartesi akşamı Cem Say, aşı konusunda Odatv’ye yazı gönderdi. Demek bizi hatırlamıştı; son yazısını yedi ay önce yollamıştı. Geçen yıl ise sadece tek yazısı yayınlanmıştı.
Say’ın yazısının yayınlanmasına karşı çıktım. Niye? Geçen cuma günü bu köşede aşı üzerinden kitabım hakkında kara propaganda yapan küresel ilaç şirketi GSK lobisini deşifre etmeye başladım. Bu lobinin kankası Cem Say’ın bir gün sonra Odatv’ye yazı göndermesi tesadüf mü? Kırk gündür sosyal medyada yazdıklarını- paylaştıklarını alt alta sıralayıp ‘makale’ adı altında Odatv’ye göndermesinin amacı ne?
Odatv’nin özgün- ezber bozan yazılar yayınladığını bile bile, sosyal medyada herkese ezbere bildiği paylaşımlarını neden bize yazıp gönderdi? Yayınlanmayacağını biliyordu. Hemen şunu yaptı, Odatv’nin yazıyı yayılamadığını belirtin şu tweeti attı: ‘Sizce hangi yayın organı aşılarla ilgili yazımı yayınlama cesaretine sahip.’
Sanki ilaç şirketlerinin tekerine çomak soktu. Lise düzeyinde makaleydi yazdığı oysa, ne cesaretli arkadaş? Cumhuriyet yazıyı yayınlama ‘cesareti’ gösterdi. Yetmedi aynı yazı ‘Bilim ve Teknoloji’ dergisinde yer buldu. Ki Cem Say asıl bu derginin yazarıydı. Odatv’ye iki yılda iki yazı gönderen Cem Say aşı yazısını neden köşesinde yayınlamadı? Belli: lobinin amacı beni aşı karşıtı göstermekti. BirGün’den Sabah gazetesine beni ‘sansürcü’ ilan etmelerine şaşırmak gerekir mi? Ah şu vasat kurnazlık,..
Kitapta yazdım… Sürekli söyledim… Aşı karşıtı değilim. Küresel şirketlerin/kapitalist tıbbın aşı oyununu bozma taraftarıyım.”
BARIŞ PEHLİVAN’IN YANITI
Odatv Genel Yayın Yönetmeni Barış Pehlivan da gönderdiği yanıtta, kamusal bir görev olan gazeteciliği özel amaç ve çıkarlarına hayatı boyunca alet etmediğini savunmuştur. Söz konusu yazının Odatv’de yayınlanmamasında bir dahlinin olmadığını bizzat Prof. Dr. Cem Say’ın adını da vererek Herkese Bilim Teknoloji dergisinin web sitesinde yazdığını belirten Barış Pehlivan, yanıtında şu ifadelere de yer vermiştir:
“Halkın haber alma ve gerçekleri öğrenme hakkını her zaman gözettim. Bunları yaptığım için 19 ay hapse atıldım, onlarca kez ölümle tehdit edildim, halen de haberlerimden dolayı birçok dava ile mücadele ediyorum. Bunları, size yapılan şikayette Basın Meslek İlkelerine atıf yapılmasından dolayı hatırlatıyorum.
Ben, şikayette yer alan Kara Kutu kitabının yazarı da aşı karşıtı da değilim. Bugüne kadar, aynı tezleri savunmasam bile fikir ile ifade özgürlüğüne, tartışmanın yüceliğine inanmış bir gazeteci olarak; Cem Say’ın ilgili yazısının Odatv’de yayınlanmasından yanaydım. Bu görüşümü de yayın kurulumuzda belirttim.
Soner Yalçın ,Sözcü’deki köşesinde, ilgili yazının yayımlanmamasına dair kendi penceresinden olanları anlatmıştır.”
DEĞERLENDİRME :
Şikayet konusu, Prof. Dr. Cem Say tarafından Odatv’ye gönderilen ‘Aşılar hakkında gerçekleri okumaya cesaretiniz var mı? başlıklı makalenin Yayın Kurulu’nca uygun bulunmayıp yayınlanmamasıdır.
Söz konusu yazının, Odatv İmtiyaz Sahibi Soner Yalçın’ın yazdığı ‘Kara Kutu- Yüzleşme Vakti’ kitabına karşı bir yazı olduğu; kitapta aşı karşıtlığı yapıldığı ve yazının da buna yanıt olduğu için sansürlendiği önü sürülmüştür. Odatv İmtiyaz Sahibi Soner Yalçın’ın, ‘Kara Kutu- Yüzleşme Vakti’ kitabından para kazandığı için karşıt görüşlü bir profesörün yazısına, sahibi olduğu sitede yer vermediği iddia edilmiştir.
Şikayet başvurusunda bu durumun, Basın Meslek İlkeleri’nin “Kamusal bir görev olan gazetecilik, ahlaka aykırı özel amaç ve çıkarlara alet edilemez. Gazeteci halkın haber alma ve gerçekleri öğrenme hakkını gözetir” başlıklı 3’üncü ve “Gazeteci görevini taşıdığı sıfatın saygınlığına gölge düşürebilecek yöntem ve tutumlarla yapmaktan sakınır” şeklindeki 12’nci maddelerinin ihlali olduğu savunulmuştur.
Şikayet edilenlerin verdiği yanıtlarda ise söz konusu yazının yayınlanmamasına gerekçe gösterilen ‘Kara Kutu- Yüzleşme Vakti’ kitabında aşı karşıtlığı yapılmadığı; aksine aşının yararının zararından fazla olduğunun belirtildiği; aşının ekonomi-politiği konu edilerek küresel ilaç şirketlerinin deşifre edildiği savunulmuştur. Ayrıca, Prof. Dr. Cem Say’ın, Odatv’nin değil başka bir yayın organının yazarı olduğu; Odatv’ye de yılda bir yazı gönderdiği; son gönderdiği yazının da hem deşifre edilen ilaç firmasını ‘lobi faaliyeti’ olduğu; hem sosyal medya paylaşımlarının alt alta sıralandığı ve özgün yazı olmadığı gerekçeleriyle yayınlanmadığı savunulmuştur.
Her şeyden önce yayın kuruluşları ifade ve iletişim özgürlüğünü ihlal etmemek kaydıyla kendi yayın politikalarını belirlemede ve kural koymada özgürdür. Hangi haberi, fotoğrafı ve yazıyı kullanacağına editörleri ve yayın sorumluları karar verir. Söz konusu olayda Odatv’nin de kendi köşe yazarı olmayan Prof. Dr. Cem Say’ın gönderdiği yazıyı Yayın Kurulu’nda demokratik bir ortamda editoryal denetime tabi tuttuğu; şikayet edilenlerden Barış Pehlivan’ın yazının yayınlanması, diğerlerinin ise yayınlanmaması yönünde görüş bildirdiği; sonuçta yazının yayınlanmamasına karar verildiği anlaşılmaktadır.
Yayın kuruluşları, özellikle dışarıdan gönderilen bu tür yazılar konusunda daha dikkatli davranıp, editoryal denetimi daha sıkı yapar ve uygun bulunmazsa o yazıyı yayınlamaz. Dışarıdan gönderilen her yazı mutlaka yayınlanacak diye bir kural ve zorunluluk yoktur, ayrıca bu mümkün de değildir. Şikayet edilen Odatv’yi de kendi yazarı olmayan bir kişinin gönderdiği bir yazıyı Yayın Kurulu kararıyla yayınlamayı uygun bulmadı diye ‘sansür’ ve ‘etik ihlali’ yapmakla suçlamak, en azından editoryal bağımsızlığına saygısızlık olacaktır.
Basın Konseyi’nin görevi, yayın kuruluşlarının hangi haber ve köşe yazılarına yer verdiğini, hangilerine yer vermediğini inceleyip editoryal bağımsızlığına müdahale etmek değil; yayınladığı haber, yazı ve fotoğraflarda etik ihlali olup olmadığı denetimi yapmaktır.
Burada sorgulanması gereken bir konu da Prof. Dr. Cem Say’ın ifade özgürlüğünü medyada kullanıp kullanamadığı konusudur. Odatv’nin yayın politikasına uygun olmadığı gerekçesiyle yayınlamadığı yazısını, yayın politikasına uygun bulan diğer gazeteler ve internet sitelerinde yayınlatan Prof. Dr. Cem Say’ın ifade özgürlüğünün ihlali de söz konusu olmamıştır.
Basın Konseyi Yüksek Kurulu, 15.01.2020 tarihinde yaptığı toplantıda, Genel Sekreterlik önerisini değerlendirip, konuyu tartıştıktan sonra, şikayet konusu haberde, Basın Meslek İlkeleri ihlalinin söz konusu olmadığı OYÇOKLUĞU ile kabul edilmiştir. Yüksek Kurul üyesi Tamer Atabarut, çıkar çatışması nedeniyle oy kullanmamıştır.
SONUÇ :
Yüksek Kurul, toplantıda yaptığı görüşmeler sonunda Nevzat Helvacı tarafından, Odatv İmtiyaz Sahibi Soner Yalçın ve Genel Yayın Yönetmeni Barış Pehlivan hakkında yapılan şikayetle ilgili olarak;
a) Başvurunun kabulüne,
b) Odatv’nin, Prof. Dr. Cem Say tarafından gönderilen ‘Aşılar hakkında gerçekleri okumaya cesaretiniz var mı?’ başlıklı yazıyı editoryal değerlendirme sonucunda yayınlamama kararı nedeniyle Odatv İmtiyaz Sahibi Soner Yalçın ve Genel Yayın Yönetmeni Barış Pehlivan hakkında yapılan başvuruda OY ÇOKLUĞU ile ‘ŞİKAYETİN YERSİZLİĞİ’ kararı almıştır.
İlk yorum yapan olun