BASIN KONSEYİ, TAKVİM GAZETESİ HAKKINDAKİ ŞİKÂYETTE ‘UYARI’ KARARI VERDİ
YÜKSEK KURUL KARARI
DOSYA NO : 2022- 09
KARAR TARİHİ : 09.03.2022
ŞİKAYET EDENLER : Ahmet ÇIRTLIK, Sait DOĞAN, Bayram AKTAŞ, Fırat DOĞAN,alel H Halil YILMAZ, Mustafa KILIÇ, Yılmaz FIRAT, Nurettin KAYA, Turan AKKAYA, Özgür BALKIR, Uğur DERMAN
VEKİLİ : Av. Cem PEPE
ŞİKAYET EDİLEN : Şefik ÇALIK (takvim.com.tr Sorumlu Müdürü)
Güzeltepe Mah. Mareşal Fevzi Çakmak Cad. B Blok No:29/1/1, Eyüpsultan/İstanbul
ŞİKÂYET KONUSU :
TAKVİM gazetesi ve TAKVİM,COM.TR internet sitesinde 11-15.12.2021 tarihinde yayınlanan, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nde çeşitli terör örgütlerine üye kişilerin işe alındığı; bu kişilerin adları ve fotoğraflarına yer verilen haberlerde Basın Meslek İlkeleri’nin ihlal edildiği iddiasıyla şikâyette bulunulmuştur.
Şikâyetçilerin avukatı Cem Pepe Basın Konseyi’ne 11.02.2022 tarihinde yaptığı başvuruda, şikâyet edilen haberlerde gerçek dışı iddialarla müvekkillerine ‘terörist’ isnadında bulunulduğunu ve hedef gösterildiklerini savunmuştur. Haberlerin Sabah gazetesinden alındığı belirtilmekle birlikte ‘tespit edildi’, ‘öğrenildi’ denilerek şikâyetçilerin suçlu gösterildiği iddia edilen başvuruda özetle şu ifadeler yer almıştır:
“Yapılan yayınlarda, her ne kadar ismi geçen müvekkiller hakkında ‘Gözaltı, tutuklama” gibi soruşturma/kovuşturma aşamasında başvurulan koruyucu tedbirlere ilişkin bilgilendirme yer alsa da, haber başlıklarıyla isnat edilen suçların sübut bulmuş olduğu hususu açık, kesin bir maddi gerçek olarak yansıtılmıştır.
Müvekkiller hakkında kullanılan irtibat, iltisak ve örgüt üyeliği kavramları birbiri içerisine yedirilerek anlam kargaşası yaratılmış, irtibat ve iltisak iddiasıyla yayınlandığı iddia edilen haber içeriklerinin sunuluş biçimi neticesinde, hakkında en ufak bir iddia olan kişi dahi örgüt üyesi gibi yansıtılmıştır.
Haberler, somut gerçeklikten farklı biçimde; müvekkiller hakkında kesinleşen bir yargı kararı varmışçasına kesin ifadelerle sunulmuştur. İçerik ve başlıklarda ölçülülük ilkesine aykırı biçimde yönlendirici ifadeler kullanılmıştır.
Haberlerde müvekkillerin adı, soyadı, çalıştığı yer ve fotoğrafı açık biçimde yer almış, her türlü tehdit, hakaret ve saldırıya maruz bırakılmıştır. Haberler kamuyu bilgilendirmeye yönelik ve olay görünür gerçeğe uygun/güncelmiş gibi yansıtılmış, eleştiri ve haber verme sınırları aşılmıştır.”
Başvuruda şikâyet edilen hakkında Basın Meslek İlkeleri’nin 4, 5, 6, 9 ve 10’uncu maddelerini ihlalden karar alınması talep edilmiştir.
UZLAŞMA ÖNERİSİ :
Şikâyet başvurusu, şikâyet edilen TAKVİM.COM.TR Sorumlu Müdürü Şefik Çalık’a 21.02.2022 tarihinde PTT aracılığı ile gönderilmiş, posta ‘alındı’ belgesi gelmiştir.
Şikâyet edilen, başvurudaki iddialara süresinde yanıt vermemiş ve taraflar arasında uzlaşma sağlanamamıştır.
GENEL SEKRETER GÖRÜŞÜ :
Şikâyet konusu haberler TAKVİM.COM.TR’de 11.12.2021 ve 15.12.2021 tarihleri arasında yayınlanmıştır. “İBB Başkanı İmamoğlu’nun işe aldığı PKK, DHKP-C, MLKP gibi örgütlerle bağlantılı kişilerin kimlikleri ortaya çıktı”, “İmamoğlu, Kandil’i CHP’li İBB’ye taşıdı”, “Belediyeye terörist doldurmanın faturası ağır olur”, “CHP’li İBB’nin dağ kadrosu”, “CHP’li İBB’ye PKK ve DHKP-C yetmedi, şimdi de TSK ve Emniyetten atılan Fethullahçı terör örgütü üyeleri alındı. İşte görevleri”, “CHP’li İBB’de yeni skandal! PKK ve DHKP-C yetmedi FETÖ’cü hainleri de işe aldılar” başlıklı haberler aynı medya grubuna ait Sabah gazetesinden alınmıştır. Bazısında “Sabah’ın haberine göre” ifadesiyle kaynak belirtilirken bazısında “Takvim Özel” logosu kullanılmıştır.
Şikâyet edilen haberler, İçişleri Bakanı’nın Meclis’te yaptığı konuşmada “İBB’de terör örgütü üyesi 557 kişinin işe alındığı” demesiyle gündeme gelen konuyla ilgilidir. Olay günceldir, konuyu araştırmak gerçeği ortaya çıkarmak ve bunu haber olarak yayınlamak gazetecilik görevidir. Şikâyet edilen ise kendisi bir araştırma yapmadan ve gerçek olup olmadığını sorgulamadan, başka bir yayın organının haberini alıp yayınlamıştır.
Haberlerde, güvenlik birimlerindeki kayıtlara dayanılarak şikâyetçilerin hangi iddialarla gözaltına alındıkları ve tutuklandıkları; haklarındaki idari yaptırım bilgilerine yer verilirken, yargılama sürecinin sonucu ortada bırakılmıştır. Şikâyetçiler hakkında soruşturma sırasında gözaltı ve tutuklama kararları, isnat edilen suçun sabit olduğu algısı yaratmak amacıyla “Kandil İBB’ye taşındı”, “CHP’li İBB’nin dağ kadrosu”, “PKK yetmedi FETÖ’cü hainleri de işe aldılar” gibi başlıklarla sunulmuştur. Yargı sürecinin sonucu ya kasıtlı olarak araştırıp soruşturmamış ya da beraat ettiklerini bilindiği halde gizlemiştir ki; her iki durum da etik ihlali oluşturmaktadır. Şikâyet edilen, araştırıp sorgulamadan alıntılayıp kullandığı haberdeki etik ihlalinin sorumluluğunu taşımak durumundadır.
Şikâyet edilen haberler, şikâyetçiler hakkında ‘terörist’; görev yaptıkları İBB hakkında da ‘terörist çalıştıran kurum’ algısı yaratmak üzere kurgulanmış, özle biçim arasındaki denge bozularak somut gerçek çarpıtılmıştır. Şikâyetçilerin soyadları kodlansa bile adları ve çalıştıkları şirketler açık olarak yazılması, fotoğraflarının kim oldukları tanınacak şekilde yayınlanması da hedef gösterme amacına yöneliktir. Şikâyetçilerin kişilik hakları ve toplumdaki saygınlıkları hedef alınarak, eleştiri ve ifade özgürlüğü sınırları aşılmıştır.
Açıklanan bu nedenlerle şikâyet konusu haberlerde Basın Meslek İlkeleri’nin “Kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez” şeklindeki 4’üncü; “Soruşturulması gazetecilik olanakları içinde bulunun haberler, soruşturulmaksızın veya doğruluğuna emin olunmaksızın yayınlanamaz” şeklindeki” 6’ncı;“Yasaların suç saydığı eylemler, gerçek olduğuna makul nedenler bulunmadıkça kimseye atfedilemez” şeklindeki 10’uncu maddelerinin ihlal edildiği kanaatindeyiz. Şikâyet edilen hakkında ‘KINAMA’ kararı alınmasını öneririz.
DEĞERLENDİRME VE SONUÇ :
Basın Konseyi Yüksek Kurulu, şikâyet dosyasını 09.03.2022 tarihinde salgın önlemleri nedeniyle video konferansla yaptığı toplantıda görüşmüştür.
Genel Sekreterlik raporunun okunmasının ardından dosyanın müzakeresine geçen Yüksek Kurul’da, şikâyet konusu haberlerde etik ihlali olup olmadığı konusunda üyeler farklı görüş bildirmiştir.
Söz alan üyelerin çoğunluğu, şikâyet edilen haberlerde etik ihlali olduğu görüşünü savunmuştur. Şikâyet edilenin, aynı gruba ait bir yayın kuruluşundan kaynak göstererek almış olsa da yayınladığı haberlerin sorumluluğunu taşıması gerektiğini belirten üyeler, yapılan etik ihlali sonucuna katlanmak durumunda olduğunu vurgulamıştır. Üyeler, şikâyet edilen haberlerde özle biçim arasında dengenin bozularak gerçeğin gizlendiğini; şikâyetçiler hakkındaki irtibat ve iltisak iddialarının kesin hükme bağlanan yargı kararıymış gibi sunulduğunu; masumiyet karinesi ihlal edilerek şikâyetçilerin ‘suçlu’ gösterildiklerini dile getirmiştir. Haberlerin, şikâyetçiler hakkında ‘terörist’, görev yaptıkları belediyenin de ‘teröristlerin işe aldığı’ algısı yaratmak üzere kurgulandığını da savunan üyeler, bunun hedef gösterme ve kişilik haklarına saldırı olduğunu söylemiştir.
Genel Sekreterlik raporunda, haberlerde etik ihlali olduğuna ilişkin tespitlere katıldıklarını, Basın Meslek İlkeleri’nin 4 ve 6’ıncı maddelerinin ihlalinin isabetli bulduklarını söyleyen üyeler, ancak 10’uncu maddenin ihlalinin yersiz bulmuş, bunun yerine 9’uncu maddenin ihlal edildiği görüşünde birleşmiştir. Haberlerde, şikayetçilerin soyadının rumuz ve fotoğrafının buzlanarak yayınlandığı için şikâyet edilen hakkında ‘kınama’ kararı yerine ‘uyarı’ kararı alınması üyeler tarafından önerilmiştir.
Üyelerden bazıları ise şikâyet edilen haberlerde etik ihlali olmadığı yönünde görüş bildirmiştir. Bu görüşteki üyeler,şikâyetçilerin adı geçen örgütlerle irtibatlı ve iltisaklı olduklarına ilişkin ilgili birimlerin verdiği bilgi ve belgeler ile yapılan açıklamaları haber olarak yayınlamanın gazetecilik görevi olduğunu savunmuştur.
Yüksek Kurul, müzakerenin tamamlanmasından sonra yaptığı oylamada, şikâyet konusu haberlerde Basın Meslek İlkeleri’nin, “Kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez” şeklindeki 4’üncü;
“Soruşturulması gazetecilik olanakları içinde bulunan haberler, soruşturulmaksızın veya doğruluğuna emin olunmaksızın yayınlanamaz” şeklindeki 6’ncı;
“Suçlu olduğu yargı kararıyla belirlenmedikçe hiç kimse ‘suçlu’ ilan edilemez” şeklindeki 9’uncu maddelerinin ihlal edildiğini OY ÇOKLUĞU ile saptamış; şikâyet edilen hakkında OY ÇOKLUĞU ile ‘UYARI’ kararı almıştır.
SONUÇ: Şikâyet edilen TAKVİM.COM.TR Sorumlu Müdürü Şefik Çalık hakkında, Basın Meslek İlkeleri’nin 4, 6 ve 9’uncu maddelerini ihlalden OY ÇOKLUĞU ile ‘UYARI’ kararı alınmasına karar verilmiştir.
