BASIN KONSEYİ, YENİ ŞAFAK GAZETESİ HAKKINDAKİ ŞİKÂYETTE ‘KINAMA’ KARARI VERDİ
YÜKSEK KURUL KARARI
DOSYA NO : 2022- 10
KARAR TARİHİ : 09.03.2021
ŞİKAYET EDENLER : Ahmet ÇIRTLIK, Sait DOĞAN, Bayram AKTAŞ, Fırat DOĞAN,alel H Halil YILMAZ, Mustafa KILIÇ, Yılmaz FIRAT, Nurettin KAYA, Turan AKKAYA, Özgür BALKIR, Uğur DERMAN
VEKİLİ : Av. Cem PEPE
Basınköy Mah. Emre Sokak No:1/4 Bakırköy/İSTANBUL
ŞİKAYET EDİLENLER : 1- Ersin ÇELİK (yenisafak.com.tr Yazı İşleri Müdürü)
Maltepe Mahallesi Fetih Caddesi No:6 Dk:4 Topkapı ZEYTİNBURNU / İSTANBUL
2- Abdullah SARICA (Yeni Şafak muhabiri)
Maltepe Mahallesi Fetih Caddesi No:6 Dk:4 Topkapı ZEYTİNBURNU / İSTANBUL
ŞİKÂYET KONUSU :
YENİŞAFAK gazetesi ve gazetenin yenisafak.com.tr internet sitesinde 12- 14.12.2021 tarihinde arasında yayınlanan, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nde çeşitli terör örgütlerine üye kişilerin işe alındığı; bu kişilerin adları ve fotoğraflarına yer verilen haberlerde, Basın Meslek İlkeleri’nin ihlal edildiği iddiasıyla şikâyette bulunulmuştur.
Şikâyetçilerin avukatı Cem Pepe Basın Konseyi’ne 11.02.2022 tarihinde yaptığı başvuruda, şikâyet edilen haberlerde, müvekkillerine gerçek dışı iddialarla ‘terör örgütü üyesi’ isnadında bulunulduğunu; kimlikleri ve fotoğrafları açık olarak verilerek hedef gösterildiklerini savunmuştur. Başvuruda özetle şu ifadeler yer almıştır:
“Yapılan yayınlarda, her ne kadar ismi geçen müvekkiller hakkında ‘gözaltı, tutuklama’ gibi soruşturma/kovuşturma aşamasında başvurulan koruyucu tedbirlere ilişkin bilgilendirme yer alsa da, haber başlıklarıyla isnat edilen suçların sübut bulmuş olduğu hususu açık, kesin bir maddi gerçek olarak yansıtılmıştır.
Müvekkiller hakkında kullanılan irtibat, iltisak ve örgüt üyeliği kavramları birbiri içerisine yedirilerek anlam kargaşası yaratılmış, irtibat ve iltisak iddiasıyla yayınlandığı iddia edilen haber içeriklerinin sunuluş biçimi neticesinde, hakkında en ufak bir iddia olan kişi dahi örgüt üyesi gibi yansıtılmıştır.
Haberler, somut gerçeklikten farklı biçimde; müvekkiller hakkında kesinleşen bir yargı kararı varmışçasına kesin ifadelerle sunulmuştur. İçerik ve başlıklarda ölçülülük ilkesine aykırı biçimde yönlendirici ifadeler kullanılmıştır.
Haberlerde müvekkillerin adı, soyadı, çalıştığı yer ve fotoğrafı açık biçimde yer almış, her türlü tehdit, hakaret ve saldırıya maruz bırakılmıştır. Haberler kamuyu bilgilendirmeye yönelik ve olay görünür gerçeğe uygun/güncelmiş gibi yansıtılmış, eleştiri ve haber verme sınırları aşılmıştır.”
Başvuruda şikâyet edilenler hakkında Basın Meslek İlkeleri’nin 4, 5, 6, 9 ve 10’uncu maddelerini ihlalden karar alınması talep edilmiştir.
UZLAŞMA ÖNERİSİ :
Şikâyet başvurusu, şikâyet edilenler yenisafak.com.tr Yazı İşleri Müdürü Ersin Çelik ve haberde imzası bulunan Yeni Şafak gazetesi muhabir Abdullah Sarıca’ya 21.02.2022 tarihinde PTT aracılığı ile gönderilmiş, posta ‘alındı’ belgesi gelmiştir.
Şikâyet edilenler, başvurudaki iddialara süresinde yanıt vermemiş ve taraflar arasında uzlaşma sağlanamamıştır.
GENEL SEKRETER GÖRÜŞÜ :
YENİSAFAK.COM.TR internet sitesinde 12.12.2021 ve 14.12.2021 tarihleri arasında yayınlanan 5 haberde İçişleri Bakanı’nın Meclis’te yaptığı konuşmasıyla gündeme gelen “İBB’de terör örgütü üyesi 557 kişinin işe alındığı” iddiası konu edilmiştir.
Şikâyet edilen haberlerin konusu günceldir, kamusal ilgi vardır. Gazetecinin görevi, toplum için yaşamsal sorun olan terör konusunda ortaya atılan bu iddiaları araştırıp gerçeği ortaya çıkarmak; bozmadan ve çarpıtmadan kamuoyuna olduğu gibi aktarmaktır. “İBB’de FETÖ’cülere de kadro verilmiş” , “İşte İBB’de kadrolaşan diğer PKK’lılar”, “Dağa eleman aktaran da İBB’den çıktı”,“İBB’de FETÖ’cülere de kadro verilmiş”, “İBB’de DHKP-C’li de var” başlıkları kullanılan haberler ise İBB’de işe alındığı iddia edilen ‘557 terör örgütü üyesi’ arasında şikâyetçilerin de yer aldığı ve terör örgütü üyesi ve terörist oldukları algısı hedeflenerek kurgulanmıştır.
Haberlerde, şikâyetçilerin güvenlik birimlerindeki kayıtlardan ne zaman ve hangi iddialarla gözaltına alındıkları, tutuklandıkları ve meslekten atıldıkları bilgileri ile açık kimlikleri ve fotoğrafları yayınlanmıştır. Haklarında dava açılıp açılmadığı, açıldıysa sonucunun ne olduğu ortada bırakılan haberlerde, soruşturma aşamasında gözaltı ve tutuklama önlemler ise isnat edilen suçun sabit olduğu algısı yaratılmıştır. Yargı sürecinin sonucu ya kasıtlı olarak araştırıp soruşturmamış ya da beraat ettikleri bilindiği halde gizlemiştir. Bu her iki durum da etik ihlali oluşturmaktadır.
Şikâyet edilen haberler, şikâyetçiler hakkında ‘terörist’; görev yaptıkları İBB hakkında da ‘teröristleri işe aldığı’ algısı yaratmak üzere kurgulanmış, özle biçim arasındaki denge bozularak somut gerçek çarpıtılmıştır. Halkın haber alma ve gerçeği öğrenme hakkı gözetilmeyen haberlerde, şikâyetçilerin kişilik hakları ve toplumdaki saygınlıkları hedef alınmış, eleştiri ve ifade özgürlüğü sınırları aşılmıştır.
Açıklanan bu nedenlerle, şikâyet konusu haberlerde Basın Meslek İlkeleri’nin “Kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez” şeklindeki 4’üncü; “Soruşturulması gazetecilik olanakları içinde bulunun haberler, soruşturulmaksızın veya doğruluğuna emin olunmaksızın yayınlanamaz” şeklindeki” 6’ncı; “Yasaların suç saydığı eylemler, gerçek olduğuna makul nedenler bulunmadıkça kimseye atfedilemez” şeklindeki 10’uncu maddelerinin ihlal edildiği kanaatindeyiz. Şikâyet edilenler hakkında Basın Meslek İlkeleri’nin 4, 6 ve10’uncu maddelerini ihlalden ‘KINAMA’ kararı alınmasını öneririz.
DEĞERLENDİRME VE SONUÇ :
Basın Konseyi Yüksek Kurulu, salgını önlemleri kapsamında 09.03.2022 tarihinde video konferansla yaptığı toplantıda, dosyayı görüşmüştür.
Yüksek Kurul, Genel Sekreterlik raporunun sunumunun ardından dosyanın müzakeresine geçmiştir. Şikâyet konusu haberlerde etik ihlali olup olmadığı konusunda üyeler farklı görüş savunmuştur.
Bazı üyeler, şikâyetçilerin söz konusu örgütlerle irtibatlı ve iltisaklı olduklarına ilişkin yetkili makamlardan yapılan açıklama ve verilen bilgileri yayınlamanın gazetecilik görevi olduğunu söyleyerek, şikâyet edilen haberlerde etik ihlali olmadığı görüşünü savunmuştur. Yayın kuruluşlarının siyasi ihtilaflarda taraf olma hakkı bulunduğunu vurgulayan üyeler, şikâyet edilen haberlerin de bu kapsamda değerlendirilmesi gerektiğini ifade etmiştir.
Yüksek Kurul’da üyelerin çoğunluğu ise şikâyet edilen haberlerde etik ihlali olduğu görüşünü savunmuştur. Şikayet konusu haberlerde, şikâyetçilerin söz konusu örgütlerle irtibatlı ve iltisaklı olduklarının yazılmasıyla yetinilmediğini vurgulayan üyeler, haklarında ‘suçlu’ olduklarına ilişkin kesinleşmiş yargı kararı varmış gibi haber kurgulanarak masumiyet karinesinin ihlal edildiğine dikkat çekmiştir. Bu görüşteki üyeler, haberlerde özle biçim arasında denge bozulup, somut gerçek gizlenerek şikâyetçiler hakkında ‘terörist’; görev yaptıkları belediyenin de ‘teröristleri işe aldığı’ algısı yaratıldığını vurgulamıştır. Üyeler, gazetelerin siyasi ihtilafta taraf olabileceğini, ancak gerçekleri gizleyip çarpıtarak kamuoyunu yanıltma aparatı olamayacağını söylemiştir. Haberlerde şikâyetçilerin adları ve soyadları ile çalıştıkları şirketlerin açık yazıldığını ve fotoğraflarının buzlanmadan kullanıldığını belirten üyeler, bunun kişilik hakları ihlali ve hedef göstermek olduğunu ve yapılan ihlali ağırlaştıran unsur olarak değerlendirilmesi gerektiğini ifade etmiştir.
Genel Sekreterin raporundaki tespitlere büyük ölçüde katıldıklarını ifade eden üyeler, Basın Meslek İlkeleri’nin 4 ve 6’ıncı maddelerinin ihlal edildiği görüşünün isabetli olduğunu, ancak 10’uncu maddenin yerine ise 9’uncu maddenin ihlal edildiği yönünde karar tesis edilmesini önermiştir. Bazı üyeler de ‘kınama’ kararı yerine ‘uyarı’ kararı alınmasının uygun olacağını söylemiştir.
Yüksek Kurul, müzakerenin tamamlanmasından sonra yaptığı oylamada, şikâyet konusu haberlerde Basın Meslek İlkeleri’nin, “Kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez” şeklindeki 4’üncü;
“Soruşturulması gazetecilik olanakları içinde bulunan haberler, soruşturulmaksızın veya doğruluğuna emin olunmaksızın yayınlanamaz” şeklindeki 6’ncı;
“Suçlu olduğu yargı kararıyla belirlenmedikçe hiç kimse ‘suçlu’ ilan edilemez” şeklindeki 9’uncu maddelerinin ihlal edildiğini OY ÇOKLUĞU ile saptamış; şikâyet edilenler hakkında OY ÇOKLUĞU ile KINAMA kararı almıştır.
SONUÇ: Şikâyet edilen Yeni Şafak Gazetesi Yazı İşleri Müdürü Ersin Çelik ve muhabir Abdullah Sarıca haklarında, Basın Meslek İlkeleri’nin 4, 6 ve 9’uncu maddelerini ihlalden OY ÇOKLUĞU ile KINAMA kararı alınmasına karar verilmiştir.
