BASIN KONSEYİ, STAR.COM.TR YAZARI YAKUP KÖSE HAKKINDAKİ ŞİKAYETTE, ‘KINAMA’ KARARI VERDİ
YÜKSEK KURUL KARARI
DOSYA NO : 2022- 57
KARAR TARİHİ : 21.12.2022
ŞİKÂYET EDEN : Nihal AYDIN (Hayan Hakları Koruma Federasyonu Başkanı)
ŞİKAYET EDİLEN : Yakup KÖSE (STAR.COM.TR Yazarı)
ŞİKAYET KONUSU :
STAR.COM.TR internet haber sitesinde, Yakup Köse imzasıyla 7.11.2022 tarihinde, yayınlanan “Sokak köpekleri bahane, insana düşmanlar” başlıklı köşe yazısında, Basın Meslek İlkelerinin ihlal edildiği iddiasıyla şikâyette bulunulmuştur.
Şikâyetçi olan Hayvan Hakları Koruma Federasyonu Başkanı Nihal Aydın (Kasa), Basın Konseyi’ne 8.11.2022 tarihinde yaptığı başvuruda, köpeklerin çocuklara saldırması ve kuduz vakaları gerekçe gösterilerek, hayvanlara ve hayvanseverlere karşı şiddetin kışkırtılarak toplumda infial yaratılmak istendiği savunmuştur. Başvuruda özetle şu ifadelere yer verilmiştir:
“Star Gazetesinde köşe yazarı olarak kendisini tanıtan Yakup Köse adlı şahıs, sahipsiz köpekler için Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına aykırı ‘katliam’ çağrısı yapmış; hayvanlara merhamet eden on milyonlarca vicdanlı insanı ‘sapkın güruh’ olarak niteleyerek aşağılamış; ‘insan düşmanı’, ‘akıl hastaları’, ‘dolandırıcılar’ olarak suçlayıp hakaret etmiştir.
Kendisinin şiddet ve öfke sorununu, gazeteci sıfatıyla toplumsal barışı zedelemeye yönelik kamuoyuna mal eden bu şahıs, aynı zamanda şiddet, nefret, zorbalık ve ayrımcılığı özendirici, insani değerleri incitici bu yazılarıyla mesleğin onur ve itibarını da zedelemiştir.”
Söz konusu yazının diğer bazı yayın kuruluşlarınca alıntılanıp yayınlandığı linklere de yer verilen başvuruda, şikâyet edilen hakkında Basın Meslek İlkeleri’ni ihlalden karar alınması talip edilmiştir.
UZLAŞMA ÖNERİSİ:
Şikâyet başvurusu, şikâyet edilen STAR.COM.TR yazarı Yakup Köse’ye 23.11.2022 tarihinde PTT ile gönderilmiş ve ‘alındı’ belgeleri gelmiştir.
Şikâyet edilen, başvurudaki iddialara süresinde yanıt vermemiş ve taraflar arasında uzlaşma sağlanamamıştır.
GENEL SEKRETERLİK GÖRÜŞÜ :
Şikâyet edilen yazı 7.11.2022 tarihinde STAR.COM.TR internet haber sitesinde Yakup Köse imzasıyla ve “Sokak köpekleri bahane, insana düşmanlar” başlığı altında yayınlanmıştır. Yazarın sosyal medya hesaplarında da yer verdiği köşe yazısı, aynı yayın çizgisindeki bazı gazete ve internet haber siteleri tarafından alıntılanarak yayınlanmıştır.
Toplam 9 paragraftan oluşan köşe yazısında, son dönemde sıkça gündeme gelen sokak köpekleri konusunda asıl sorunun, kendilerini ‘hayvansever’ olarak adlandıran kişi ve kuruluşlar olduğunu savunan yazar, ‘hayvanseverlerin sokak köpekleri gibi çeteleştiği’, ‘insani vasıflarını kaybetmiş güruh’ olduğu, ‘sapkın güruhun ülkeyi esir aldığı’ ifadelerine yer vermiştir. Köşe yazısında özetle;
Hayvanseverlerin himayesindeki sokak köpekleri yüzünden çocuklar başta olmak üzere insanların sokağa çıkamaz hale geldiği,
Sokak köpeklerinden kaçarken araç altında can veren çocuklar için hayvanseverlerin ‘Onlar da köpeklerin yaşam alanlarına girmeselerdi’ dediği,
Bitlis’te bir köyde sokak köpeklerinin ısırdığı iki çocuğun kuduz teşhisiyle hastaneye kaldırıldığı, biri taburcu edilirken diğerinin yoğun bakımda olduğu,
Sorunu çözmesi gereken yetkililerin hayvanseverlerden korktukları için sokak hayvanlarını toplamadıkları,
Sokak köpekleri sorununu dile getirenlerin, hayvansever gruplar tarafından sosyal medyada hedef gösterilip tehdit edildiği, cinayete kurban gitmelerinin bile an meselesi olduğu,
Sorunun, sokak köpeklerinin kısırlaştırılması ve barınaklara alınmasıyla çözülecek aşamayı geçtiğini, tek çözüm yolunun itlaf etmek olduğu görüşlerine yer verilmiştir.
Şikâyet edilen yazar, toplumda son dönemde yoğun tartışılan sokak hayvanları sorununu köşesine taşımıştır. Konu günceldir, gerçektir ve kamusal ilgi söz konusudur. Yazar, sorunu kendi görüşüne göre dile getirmiş ve çözüm önerisinde bulunmuş; hayvanseverlerin eylemleri ve sosyal medya baskısı nedeniyle sorunun çözülemediğini savunmuştur.
Öncelikle şikâyet edilen yayın bir haber değil, köşe yazısıdır. Yazarın tarafsız olması beklenemeyeceği gibi, köşe yazısında da objektiflik ölçütü aranmaz. Köşe yazarı olguya/olaya bağlı kalmak kaydıyla, dilediği yorumu yapma ve kanaatini açıklama özgürlüğüne sahiptir. Sokak hayvanları sorununun çözümüne hayvanseverlerin engel olduğunu savunması; onlara yönelik ağır ve sert eleştirilerde bulunması; sorunun tek çözüm yolunun sahipsiz sokak hayvanların ancak itlaf edilerek çözülebileceğine inandığını dile getirmesi, yazarın ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilmelidir.
Ancak, hayvanseverlere yönelik her paragrafında ısrarla ‘İnsan düşmanı sapkın bir güruh’, ‘İnsanî vasıflarını kaybetmiş bu güruh’, ‘hayvandan aşağı yaratıklar’, ‘Sapkın güruhun cinayet işlemesi an meselesi’, ‘Para toplayan dolandırıcılar’ ve ‘Ruh hastaları’ ifadelerinin kullanıldığı köşe yazısında, eleştiri ve ifade özgürlüğü sınırları aşılmıştır. Hayvanseverler hakkında toplumda olumsuz algı yaratıp hedef gösteren, aşağılayan bu ifadeler, aynı zamanda nefret söylemidir ve etik ihlali oluşturmuştur.
Açıklanan bu nedenlerle şikâyet edilen köşe yazısında Basın Meslek İlkeleri’nin, “Kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez” şeklindeki 4’üncü;
“Gazeteci şiddet, nefret, zorbalık ve ayrımcılığı özendirici, insani değerleri incitici yayın yapamaz” şeklindeki 13’üncü maddelerinin ihlal edildiği kanaatindeyiz. Şikâyet edilen hakkında 4 ve 13’üncümaddelerini ihlalden ‘UYARI’ kararı alınmasını öneririz.
YÜKSEK KURUL DEĞERLENDİRMESİ :
Basın Konseyi Yüksek Kurulu, 21.12.2022 tarihindeki toplantısında şikâyet başvurusunu görüşmüştür. Genel Sekreterlik raporunun okumasının ardından dosyanın müzakeresine geçilmiştir.
Söz alan üyeler, şikâyet edilen köşe yazısında etik ihlali olduğu konusunda rapordaki tespitin yerinde olduğunu, ancak kullanılan gerekçeler ile ‘uyarı’ kararı önerisinin yetersiz olduğunu savunmuşlardır.
Köşe yazarının ‘sokak hayvanları sorununun ancak itlaf edilerek çözüleceği’ önerisinin, Genel Sekreter raporunda yorum ve ifade özgürlüğü olarak değerlendirilmesinin isabetsiz olduğunu söyleyen bazı üyeler, hayvan itlafını önermenin yazarın yorum hakkı ve ifade özgürlüğü değil açıkça suç olduğunu vurgulamışlardır. Yüksek Kurulda tartışılan bu konu hakkında, “Hayvanları Koruma Kanunu’na göre sokak hayvanlarının öldürülemez. Hepsi öldürülsün demek suç işlemeye teşviktir’ görüşünde oy birliği sağlanmıştır.
Yüksek Kurul üyelerinin tamamı, şikâyet edilen köşe yazısında etik ihlali olduğu; toplumun bir kesiminin ötekileştirme ve ayrımcılığa tâbi tutularak aşağılandığı; kin ve öfke içeren ifadelerle hayvanseverlere suç isnadında bulunulduğunda görüş birliğine varmışlardır. Çoğunluk ihlalin ağırlığı nedeniyle ‘kınama’ kararı alınmasını talep ederken, bazı üyeler ise ‘uyarı’ kararının yeterli olacağını söylemişlerdir.
SONUÇ :
Müzakerenin tamamlanmasının ardından oylamaya geçen Yüksek Kurul, şikâyet konusu köşe yazısında, Basın Meslek İlkeleri’nin “Kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez” şeklindeki 4’üncü;
“Gazeteci şiddet, nefret, zorbalık ve ayrımcılığı özendirici, insani değerleri incitici yayın yapamaz” şeklindeki 13’üncü maddelerinin ihlal edildiğini OY BİRLİĞİ ile saptamış, şikâyet edilen hakkında OY ÇOKLUĞU ile ‘KINAMA’ kararı almıştır.
Sonuç olarak, şikâyet edilen STAR.COM.TR internet haber sitesi yazarı Yakup Köse hakkında Basın Meslek İlkeleri’nin 4 ve 13’üncü maddelerini ihlalden OY ÇOKLUĞU ile ‘KINAMA’ yaptırımı uygulanmasına karar verilmiştir.
