BASIN KONSEYİ, SONSÖZ İNTERNET HABER SİTESİHAKKINDAKİ ŞİKÂYETTE, ‘KINAMA’ KARARI VERDİ
YÜKSEK KURUL KARARI
DOSYA NO : 2022- 58
KARAR TARİHİ : 21.12.2022
ŞİKÂYET EDEN : Mustafa TÜRKŞEN (Okul kantini işletmecisi)
ŞİKAYET EDİLEN : Ayça YILMAZ (Sonsöz Haber Sitesi Genel Yayın Yönetmeni)
ŞİKAYET KONUSU :
SONSÖZ internet haber sitesinde 2.12.2022 tarihinde; BODRUM SÖNSÖZ internet haber sitesinde de 3.12.2022 tarihinde yayınlanan “Terbiyesiz Kantinci Fiyatları Pahalı Bulan Veliyi Karakola Şikâyet etti” ve ‘’Vatandaştan İsyan!’’ başlıklı haberlerde, Basın Meslek İlkeleri’nin ihlal edildiği iddiasıyla şikâyette bulunmuştur.
Şikâyetçi olan Muğla’nın Bodrum İlçesi’nde okul kantini işletmeciliği yapan Mustafa Türkşen, Basın Konseyi’ne 5.12.2022 tarihinde yaptığı başvuruda, söz konusu haberlerde, asılsız iddialarla ticari itibarının hedef alındığını ve kişilik haklarına saldırıldığını iddia etmiştir. Başvuruda özetle şu ifadelere yer verilmiştir:
“Okulun adı verilerek kantinde tost ve ayranın 45, köfte ekmeğin 75 liradan satıldığı haberi asılsızdır. Bodrum Ticaret Odası tarafından belirlenen fiyat listesi ektedir. Görüleceği üzere bunun ilgili kurum kuruluş ve hatta tarafımızdan teyit etme imkanı var iken herhangi bir bilgi ve belgeye dayanmaksızın gerçek dışı bir haber yayınlamıştır.
Asılsız haberlere itibar edilmemesi, velilerimizde infiale yol açmaması için, yasal hakkımız kullanılarak ilgili mercilere gerekli bilgi ve belgeleri kanıt gösterilerek şikâyette bulunulmuştur.
Şikâyetimiz ve haberin asılsız olduğuna dair kanıtları ortaya koyup, iddiayı ortaya atan A.Ü. adlı kişiye ve bu iddiayı yayınlayana Facebook paylaşımı olarak yaptığım açıklama sonrasında, fotoğrafımla birlikte ‘Terbiyesiz Kantinci Fiyatları Pahalı Bulan Veliyi Karakola Şikâyet Etti’ başlıklı haber yayınlanarak hakaret edilmiştir.
Haberin asılsız olduğu ve düzeltilmesi talebinde bulunuldum ve yayınlanmak üzere açıklama gönderdim. Ancak ne haber yayından kaldırıldı ne de düzeltme ve cevap hakkım kullandırıldı.”
Başvuruda, şikayet edilen hakkında Basın Meslek İlkeleri’nin 4 ve 9’uncu maddelerini ihlalden işlem yapılmasını talep etmiştir.
UZLAŞMA ÖNERİSİ:
Şikâyet başvurusu, şikâyet edilen SONSÖZ internet haber sitesi Genel Yayın Yönetmeni Ayça Yılmaz’a 7.12.2022 tarihinde PTT ile gönderilmiş tir..
Şikâyet edilen, başvurudaki iddialara süresinde yanıt vermemiş ve taraflar arasında uzlaşma sağlanamamıştır.
GENEL SEKRETERLİK GÖRÜŞÜ :
Şikâyet edilen “Vatandaştan isyan! Milletvekiline köfte 6 TL, öğrenciye 75 TL” başlıklı yazı SONSÖZ internet haber sitesinde 1.12.2022 tarihinde; “Terbiyesiz Kantinci Fiyatları Pahalı Bulan Veliyi Karakola Şikâyet etti” başlıklı haber ise2.12.2022 tarihindeyayınlanmıştır. Haber aynı başlık, metin ve fotoğrafla 3.12.2022 tarihinde BODRUM SÖNSÖZ internet haber sitesi de yer almıştır.
Ayten Üren imzasıyla, köşe yazısı tarzında yayınlanan “Vatandaştan isyan! Milletvekiline köfte 6 TL, öğrenciye 75TL” başlıklı yazıda, Muğla’nın Bodrum İlçesi’ndeki Kerem Aydınlar Ortaokulu’nun kantininde öğrencilere fahiş fiyatla satış yapıldığı ileri sürülmüştür. Meclis lokantasında milletvekilleri çok ucuza yemek yerken, devlet okullarında kantinlerde fiyatlarının uçtuğu savunulan yazıda, öğrencilerin aç kaldığı ve fahiş fiyata müdahale edilmesi istenmiştir.
Kerem Aydınlar Ortaokulu’nun kantin işletmecisi Mustafa Türkşen, yazıda fiyatlarla ilgili yanlış bilgi verdiği ve asılsız iddialarda bulunduğunu ileri sürerek, Ayten Üren hakkında şikâyette bulunmuş ve kantinde uygulanan Ticaret Odası’nca onaylanan kantin fiyat tarifesini sosyal medya hesabından da yayınlamıştır. Şikâyet edildiğini öğrenen ve ifade vermeye çağrılan Ayten Üren, buna sosyal medya paylaşımıyla tepki göstermiş; eski bir siyasetçi olarak mücadelesini sürdüreceğini açıklamıştır. Bu paylaşım ve açıklamaların yer aldığı “Terbiyesiz Kantinci Fiyatları Pahalı Bulan Veliyi Karakola Şikâyet etti” başlıklı haber önce SONSÖZ, bir gün sonra da BODRUM SONSÖZ internet haber sitelerinde yayınlanmıştır.
Şikâyet edilen “Vatandaştan isyan! Milletvekiline köfte 6 TL, öğrenciye 75TL” başlıklı ve Ayten Üren imzalı yazıda, şikâyetçi Mustafa Türkşen’in ismi yer almamış olsa da işletmecisi olduğu kantinin bulunduğu okulun adı yayınlanmıştır. Yazıda, Kerim Aydınlar Ortaokulu kantininde Tost + Ayran 45 TL, Köfte Ekmeğin de 75 TL’den satıldığına yer verilmiştir. Kantinde, Bodrum Ticaret Odası’nın onayladığı fiyat tarifesinin uygulandığını belirten ve Köfte-ekmeğin 55 TL, Ayranın 7 TL, Karışık Tostun 30 TL olduğu tarifeyi sosyal medya hesabından yayınlayan Mustafa Türkşen, kendisini fahiş fiyatla satış yapmakla suçlayıp hedef gösterdiği ve ticari itibarını zedelediği iddiasıyla Aysel Üren hakkında, şikâyette bulunmuştur. Kantinde, yazıda geçen fiyatlardan mı satış yapıldığı, yoksa onaylı tarifenin mi uygulandığı, yazar Ayten Üren hakkındaki şikâyetin sonuçlanmasıyla anlaşılacaktır. Etik denetimin sadece cevap hakkı yönünden yapılması gerekir, ancak şikâyetçinin başvurusunda ve gönderilen belgelerde cevap hakkı talebinde bulunduğuna ilişkin bilgi yer almamıştır.
Şikâyet edilen “Terbiyesiz Kantinci Fiyatları Pahalı Bulan Veliyi Karakola Şikâyet etti” başlıklı haber ise Basın Meslek İlkeleri yönünden sorunludur. Şikâyetçinin, fotoğrafı da yayınlanarak “Terbiyesiz Kantinci” denilmiş; “Ayten Üren (yazıda) kişi ismi belirtmemesine rağmen kantinci tarafından hedef alınarak karakola çağırtıldı” ifadesiyle yasal hakkını kullandığı için suçlanmıştır.
Haberde şikâyetçiye yönelik , “Kantinci hangi ihaleyle kantin işletmesini aldı?”, “Kantincinin kimlere güvenerek hareket ettiği, kantin ihalesini nasıl aldığı merak konusu oldu”, “Sabah karakola şikâyet eden, ardından sataşmaya devam eden terbiyesiz kantinci” ifadeleriyle de yolsuzluk yaptığı imasında bulunularak ticari itibarına ve kamuoyundaki salgınlığına zarar vermek amaçlanmıştır.
Yine haberde, sosyal medya paylaşımlarına da yer verilmiştir. Sosyal medya Basın Konseyi’nin etik denetimi dışındaki konu olsa da gazetecilerin, haber nitelikli sosyal medya paylaşımlarının da etik denetime tâbi olduğuna ilişkin Yüksek Kurul’un ilke kararı vardır. SONSÖZ Genel Yayın Yönetmeni Ayça Yılmaz’ın haberdeki sosyal medya paylaşımında şikâyetçiye yönelik şu ifadeler yer almıştır:
“O şikâyet eden terbiyesiz, kantin ihalesini nasıl almış?
Ona cevap veriyorum: Milletvekili olmadığınız halde konuyu üstünüze alıp hem cevap veriyor, hem basın özgürlüğüne saygısızca hareket edip karakola şikâyet ediyorsunuz.
Nereden alıyorsunuz bu cesareti?
Bir de baba olduğunuzu söyleyip duygu sömürüsü yapıyorsunuz.”
Şikâyet edilen haberde objektiflik ölçütü gözetilmemiş, şikâyetçi hakkında kanıtı sunulmadan ortaya atılan iddialarla kurgulanmıştır. Haber metninde ve şikâyet edilenin sosyal medya paylaşımındaki şikâyetçiye yönelik suçlamalarla eleştiri ve ifade özgürlüğü sınırlarının aşılarak; şikâyetçinin haberle ilgili cevap ve düzeltme hakkının engellenerek etik ihlalinde bulunulmuştur.
Açıklanan bu nedenlerle “Terbiyesiz Kantinci Fiyatları Pahalı Bulan Veliyi Karakola Şikâyet etti” başlıklı haberde Basın Meslek İlkeleri’nin “Kamusal görev olan gazetecilik, ahlaka aykırı özel amaç ve çıkarlara alet edilemez. Gazeteci halkın haber alma ve gerçekleri öğrenme hakkını gözetir” şeklindeki 3’üncü;
“Kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez” şeklindeki 4’üncü;
“Basın organları, yanlış yayınlardan kaynaklanan cevap ve tekzip hakkını saygı duyarlar” şeklindeki 16’ncı maddelerinin ihlal edildiği kanaatindeyiz. Şikâyet edilen hakkında Basın Meslek İlkeleri’nin 3, 4 ve 16’ncımaddelerini ihlalden ‘KINAMA’ kararı alınmasını öneririz.
YÜKSEK KURUL DEĞERLENDİRMESİ :
Basın Konseyi Yüksek Kurulu, şikâyet başvurusunu 21.12.2022 tarihindeki toplantısında görüşmüştür. Genel Sekreterin hazırladığı raporu okuyup, şikâyet edilen haberler ve yazı ile tarafların sosyal medya paylaşımları konusunda bilgi vermesinin ardından, dosyanın müzakeresine geçilmiştir.
Söz alan üyeler öncelikle, internet medyasında ifade yeteneğinin giderek zaafa uğradığını, şikâyete konu haber ve yazıların da bunun kötü örneği olduğunu vurgulamışlardır.
Şikâyet edilen haber ve paylaşımlarda etik ihlali olduğu yönünde Genel Sekreterlik raporundaki tespitlere katılan üyeler, Yüksek Kurulun ‘gazetecilerin haber nitelikli sosyal medya paylaşımlarının da etik denetime tâbi olduğu’ ilke kararı gereği şikâyet edilenin söz konusu sosyal medya paylaşımlarında etik denetim yapılması önerisini yerinde bulmuştur.
Bu çerçevede Yüksek Kurulda yapılan tartışmalarda, gazetecinin görevinin araştırıp sorgulayarak gerçekleri halka ulaştırmak olduğu vurgulandıktan sonra, şikâyet edilenin, ortaya atılan bir iddiayı araştırıp soruşturmadan gerçeğe aykırı haber yayınladığı; şikâyetçiye cevap ve düzeltme hakkını kullandırılmadığı saptanmıştır. Üyeler, şikâyet edilen haber ve sosyal medya paylaşımlarında eleştiri ve ifade özgürlüğü sınırları aşılarak şikâyetçiye yönelik hakaret ve suç isnadında bulunmasının ağır etik ihlali olduğu görüşünde birleşmiştir.
Alınacak kararı tartışan üyeler, şikâyet konusu haber ve paylaşımlarda Basın Meslek İlkeleri’nin 3’üncü maddesinin ihlalinin söz konusu olmadığında; acak 4 ve 16’ncı maddelerinin açıkça ihlal edilmesi nedeniyle ‘kınama’ kararı alınmasında ittifak etmiştir.
SONUÇ :
Müzakerenin tamamlanmasının ardından yapılan oylamada Yüksek Kurul, şikâyet konusu köşe yazısında, Basın Meslek İlkeleri’nin “Kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez” şeklindeki 4’üncü;
“Basın organları, yanlış yayınlardan kaynaklanan cevap ve tekzip hakkını saygı duyarlar” şeklindeki 16’ncı maddelerinin ihlal edildiğini OY BİRLİĞİ ile saptamış, şikâyet edilen hakkında yine OY BİRLİĞİ ile ‘KINAMA’ kararı almıştır.
Sonuç olarak, şikâyet edilen SONSÖZ İnternetHaber Sitesi Genel Yayın Yönetmeni Ayça Yılmaz hakkında Basın Meslek İlkeleri’nin 4 ve 16’ncımaddelerini ihlalden OY BİRLİĞİ ile ‘KINAMA’ yaptırımı uygulanmasına karar verilmiştir.
