BASIN KONSEYİ, BÜYÜKSİVAS.COM HABER SİTESİ HAKKINDAKİ
ŞİKÂYETTE ‘UYARI’ KARARI VERDİ
YÜKSEK KURUL KARARI
DOSYA NO : 2023 – 23
KARAR TARİHİ : 10.06.2023
ŞİKÂYET EDEN : Ömer SÖNMEZ (osonmez_58@gmail.com)
ŞİKÂYET EDİLEN : Şeref GÜLMEZ (BÜYÜKSİVAS.COM Sorumlu Müdürü)
Örtülüpınar Mahallesi İnönü Bulvarı Özkaya Apt. Kat:3/7 – SİVAS
ŞİKÂYET KONUSU :
BÜYÜKSİVAS.COM internet haber sitesinde 12.05.2023 tarihinde “Sivas’ta alkol
satışı ve içki içmek yasaklandı” başlığı ile yayınlanan haberde Basın Meslek
İlkeleri’nin ihlal edildiği iddiasıyla şikâyette bulunulmuştur.
Şikâyetçi Ömer SÖNMEZ tarafından Basın Konseyi’ne 18.05.2023 tarihinde yapılan
başvuruda, söz konusu haberde gerçek çarpıtılarak ayrımcılık yapıldığı, içki içenlerin
ötekileştirildiği iddia edilmiştir.
Başvuruda özetle şu ifadelere yer verilmiştir:
“Haberde seçim günü uygulanan yasaklar sanki sadece içki satışı ve içilmesinden
ibaretmiş algısı oluşturan üslupla yayınlanmıştır. ‘Bu haber Ayyaşları ilgilendiriyor’
başlığına da yer verilen haberde, içki içen herkes için ‘AYYAŞ’ ifadesi kullanılarak
toplumda içki içen vatandaşlar hedef alınmıştır.
Bu ifadenin toplumun bir kesimi için incitici olmanın yanında aynı zamanda ayrımcılık
ve nefret söylemi olduğunda şüphe yoktur.
Yasal olarak satılan alkollü içki tüketen bir Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak,
şikâyet edilen yayın kuruluşunun sorumluları hakkında Basın Meslek İlkelerini
ihlalden gereken işlemin yapılmasını talep ediyorum.”
UZLAŞMA ÖNERİSİ :
Şikâyet başvurusu, şikâyet edilen BÜYÜKSİVAS.COM internet haber sitesi Sorumlu
Müdürü Şeref Gülmez’e 24.05.2023 tarihinde PTT ile gönderilmiş ve posta ‘alındı’
belgesi gelmiştir.
Şikâyet edilen, başvurudaki iddialara süresinde yanıt vermemiş ve taraflar arasında
uzlaşma sağlanamamıştır.
GENEL SEKRETERLİK GÖRÜŞÜ :
Şikâyet edilen haber, BÜYÜKSİVAS.COM internet haber sitesinde 12.05.2023
tarihinde “Sivas’ta alkol satışı ve içki içmek yasaklandı” başlığı ile yayınlanmıştır.
Başlığın hemen altında alkollü içki şişelerinin sıralandığı ve “BU HABER AYYAŞLARI
İNGİLENDİRİYOR” ifadesinin yer aldığı görsel kullanılmıştır.
Toplam 4 paragraftan oluşan haberin ilk paragrafında, Türkiye’nin 14 Mayıs 2023
Pazar günü, Cumhurbaşkanlığı ve 28. Dönem Milletvekilliği Genel Seçimleri için
sandığa gitmeye hazırlandığı yazılmıştır. Ara başlık olarak tekrarlanan “Sivas’ta alkol
satışı ve içki içmek yasaklandı” ifadesinin altındaki 2 paragraf şöyledir:
“Seçim öncesi en çok araştırılan konulardan biri de yasaklar oldu. Peki oy verme
günü düğün, nişan yapılabilir mi? Seçim günü alkol satışı yasak mı?
Resmi Gazetede seçim gününe ilişkin bazı uygulama ve yasakların yer aldığı YSK
kararları da yayımlandı. Buna göre seçim günü sabah 06.00’dan gece 24.00’a kadar
alkollü içki satışı yasak olacak.”
Haberdeki ikinci ara başlık olarak “YSK Kararı Açıklandı” kullanılmış ve altında 7
satırdan oluşan son paragrafta Resmi Gazetede yayınlanan YSK’nın seçim
yasaklarıyla ilgili kararı aynen aktarılmıştır. Haberin sonunda Sivas Ticaret ve Sanayi
Odası’nın esnafı ilgilendiren seçim yasaklarıyla ilgili duyurusunun görseli de
kullanılmıştır.
Şikâyete konu haber, seçimden iki gün önce yayınlanmış, seçim günü uygulanacak
yasaklarla ilgili Resmi Gazetede yayınlanan YSK açıklaması konu edilmiştir. Silah
taşımadan düğün ve eğlenceye bir dizi yasak arasından, ‘içki satışı’ ve ‘halka açık
yerlerde içki içilmesi’ yasağı öne çıkarılmıştır. Şikâyet edilen haber sitesinin, YSK
açıklamasını kendi yayın politikasına göre haberleştirmesi; seçim günü ülke
genelinde geçerli olan içki yasağı sadece Sivas’ta uygulanıyormuş gibi okuruna
sunması editoryal tercihidir. Gazeteci, haberinde neyi öne çıkaracağını, nasıl bir
kurgu ve üslupla yayınlayacağını belirleme hakkına ve özgürlüğüne sahiptir. Alkol
kullananlar, haber sitesinin yayın politikası gereği içki karşıtlığının öne
çıkarılmasından, hatta kışkırtıcı üslupla hedef alınmaktan rahatsız olsalar da
görüşlerin özgürce dile getirildiği demokratik toplumda buna katlanmaları gerekir.
Şikâyetçi ise haberde içki kullanan herkese ‘AYYAŞ’ denilerek toplumun bir kesiminin
ötekileştirildiği ve hedef gösterildiğine yönelik başvuruda bulunmuştur. Kendisinin
‘yasal olarak satışına izin verilen alkol tüketen bilinçli bir vatandaş’ olduğunu
vurgulayan şikâyetçi, haberde içki içenlere ‘AYYAŞ’ ifadesi kullanılmasının hakaret,
ayrımcılık ve nefret söylemi olduğunu iddia ederek bunun etik ihlali oluşturduğunu
savunmuştur.
Şikâyet edilen haberde etik denetimin “AYYAŞ” sözcüğü kullanılması nedeniyle
yapılmalıdır. Türk Dil Kurumu sözlüğünde, Arapça kökenli sıfat olan “AYYAŞ”
sözcüğünün anlamı “İçkiye düşkün, İçkici, İçici, Keş, Küplü, Bekri” olarak
geçmektedir. Bu durumda alkol kullanan kişinin içkiye düşkün olduğunu söylemek;
içkici, içici gibi ifadeler kullanmak normal koşullarda sorun olmamakla birlikte, şikâyet
edilen haber, içki içenler için özellikle “AYYAŞ” sözcüğü kullanmak üzere
kurgulanması sorunludur.
YSK’nın seçim günü uygulanacak bir dizi yasakla ilgili açıklamasının yorum içeren
“Bu haber Ayyaşları ilgilendiriyor” başlığı ile yayınlanması; haberde ‘objektiflik’
ölçütünün göz ardı edilmesi; özle- biçim dengesinin kasıtlı olarak bozularak gerçeğin
çarpıtılması söz konusudur. İçki içen herkesin ‘AYYAŞ’ sözcüğü ile tanımlandığı ve
toplumun bir kesimi yaşam tarzından dolayı ötekileştiren haberde eleştiri ve ifade
özgürlüğü sınırları aşılarak etik ihlali yapılmıştır.
Açıklanan bu nedenlerle şikâyet edilen haberde Basın Meslek İlkeleri’nin “Yayınlarda
hiç kimse; ırkı, cinsiyeti, yaşı, sağlığı, bedensel ve zihinsel engeli, sosyal düzeyi ve
dini inançları nedeniyle kınanamaz, aşağılanamaz” şeklindeki 1’inci;
“Gazeteci, şiddet, nefret, zorbalık ve ayrımcılığı özendirici, insani değerleri incitici
yayın yapamaz” şeklindeki 13’üncü maddelerinin ihlal edildiği kanaatindeyiz. Şikâyet
edilen hakkında Basın Meslek İlkeleri’nin 1’inci ve 13’üncü maddelerini ihlalden
‘UYARI’ kararı alınmasını öneririz.
YÜKSEK KURUL DEĞERLENDİRMESİ :
Basın Konseyi Yüksek Kurulu, şikâyet dosyasını 10.06.2023 tarihinde yaptığı
toplantıda görüşmüştür. Genel Sekreterlik raporunun sunumunun ardından dosyanın
müzakeresine geçilmiş ve söz alan üyeler, şikâyet edilen haberde etik ihlali olup
olmadığı konusunda farklı görüş savunmuştur.
Etik ihlali olduğu görüşünü savunan üyeler, Genel Sekreterlik raporundaki, Basın
Meslek İlkeleri’nin 1’inci maddesinin ihlali dışındaki tespitleri isabetli ve yerinde
bulduklarını dile getirmiştir. Haberde “Bu haber Ayyaşları ilgilendiriyor” başlığı ile içki
içen herkesin ‘Ayyaş’ olarak lanse edildiğine dikkat çeken üyeler, içki içenleri halkın
gözünde kötü gösterip dışlamanın amaçlandığını savunmuştur. ‘Ayyaş’ sözcüğünün
sözlük anlamının nispeten masumane olduğunu, ancak halkın kullandığı günlük
dilinde aşağılama ve hatta hakaret amacıyla kullandığına dikkat çeken üyeler,
haberde halk nezdindeki anlamıyla kullanıldığını belirterek vurgulamıştır. Bu görüşteki
üyeler, haberin kurgu ve üslubunun içki içenlere karşı ayrımcılığı özendirmeye yönelik
olduğunu açıkça gösterdiğini savunarak, şikâyet edilen hakkında Basın Meslek
İlkeleri’nin 13’üncü maddesini ihlalden ‘uyarı’ kararı alınmasını talep etmiştir.
Etik ihlali olmadığı görüşündeki üyeler ise şikâyet edilen gazetecinin “Bu haber
Ayyaşları ilgilendiriyor” başlığını habere espri katmak için kullandığını değerlendirmek
gerektiğini savunmuş ve şikâyetçinin alınganlık gösterdiğini söylemiştir. “Sivas’ta alkol
satışı ve içki içmek yasaklandı” başlığının provokatif olduğunu belirten üyeler, ancak
haberi okutmak için böyle başlıklar atılabileceğini ve etik ihlalinin söz konusu
edilmemesi gerektiğini dile getirmiştir. Bu görüşteki üyeler ‘şikayetin yersizliği’ kararı
alınmasını istemiştir.
SONUÇ :
Yüksek Kurul, müzakerenin tamamlanmasının ardından oylamaya geçilmiştir. Şikâyet
edilen haberde Basın Meslek İlkeleri’nin “Gazeteci, şiddet, nefret, zorbalık ve
ayrımcılığı özendirici, insani değerleri incitici yayın yapamaz” şeklindeki 13’üncü
maddesinin ihlal edildiğini OY ÇOKLUĞU ile saptamış ve şikâyet edilen hakkında
yine OY ÇOKLUĞU ile ‘UYARI’ kararı almıştır.
Sonuç olarak, şikâyet edilen BÜYÜKSİVAS.COM internet haber sitesi Sorumlu
Müdürü Şeref Gülmez hakkında Basın Meslek İlkeleri’nin 13’üncü maddesini ihlalden
OY ÇOKYLUĞU ile ‘UYARI’ kararı verilmiştir.
