DOSYA NO : 2020- 22
KARAR TARİHİ : 17.06.2020
ŞİKAYET EDEN : Basın Konseyi Genel Sekreterliği
ŞİKAYET EDİLEN : 1- Oktay SAĞLAM (İnternethaber.com Yazı İşleri Müdürü)
(Atatürk Mah. Ertuğrul Gazi Sk. A-2 Blok Daire 383 ATAŞEHİR / İSTANBUL)
ŞİKAYET KONUSU :
İnternethaber.com haber sitesinde 27.04.2020 tarihinde ‘Adana’da Dur ihtarına uymayıp kaçınca polise başka çare bırakmadı’ başlığıyla Yayınlanan haberde gerçeğe aykırı ‘algı’ oluşturulduğu; polisin orantısız güç kullanarak 17 yaşındaki bir genci öldürmesini adeta haklı gösterecek yaklaşım sergilendiği gerekçesiyle Genel Sekreterlik resen işlem başlatmış ve Basın Meslek İlkeleri’nin ihlal edildiği görüşüyle Yüksek Kurul’un gündemine getirmiştir.
Şikayet konusu ‘Adana’da Dur ihtarına uymayıp kaçınca polise başka çare bırakmadı’ başlığı ve ‘Adana’da polisin uygulama yaptığını görünce kaçan Suriyeli Ali A. (19) ‘dur’ ihtarına da uymayınca, bacağından vurularak yakalandı. Ali A. hastanede tedaviye alındı’ spotuyla yayınlanan haberde şu ifadeler yer almıştır:
“Olay, öğle saatlerinde Seyhan ilçesi Sucuzade Mahallesi’nde meydana geldi. Polisin kimlik sorarak uygulama yaptığını gören Ali A. kaçmaya başladı. Suriyeli Ali A., ara sokaklara girerek, izini kaybettirmeye çalıştı. Yaşanan kovalamacada polisin ‘dur’ ihtarına da uymayan Ali A., havaya açılan ateşe rağmen kaçmaya devam etti. Ali A., bacağından vurularak, yakalandı.
Ambulansla götürüldüğü hastanede tedaviye alınan Ali A.’nın ifadesinin henüz alınmadığı öğrenildi. Ali A.’nın olay yerine gelen yakınları ise gözyaşı döktü.”
Habere sonradan ‘Yeni gelişme: Vurulan genç hastanede hayatını kaybetti’ ara başlığından sonra şu paragraf eklenmiştir:
”Polis uygulama noktasından kaçan ve ‘dur’ ihtarına uymayınca açılan ateş sonucu yaralanan Suriyeli Ali El Hemdan, tedaviye alındığı hastanede tüm müdahalelere rağmen kurtarılamadı. Hemdan’ın cenazesi otopsi için Adana Adli Tıp Kurumu’na gönderilirken olayla ilgili soruşturma sürüyor.”
UZLAŞMA ÖNERİSİ :
Şikayet konusu ‘Adana’da dur ihtarına uymayıp kaçınca polise başka çare bırakmadı’ başlıklı haberle ilgili Genel Sekreterlik tarafından resen işlem başlatıldığına ilişkin bildirim 11.05.2020 tarihinde İnternethaber.com Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Oktay Sağlam’a ulaştırılmış ve ‘alındı’ belgesi gelmiştir.
Şikayet edilen 15.05.2020 tarihinde Basın Konseyi Genel Sekreterliği’ne, yanıt göndermiştir.
ŞİKAYET EDİLENİN YANITI ;
Şikayet edilen Oktay Sağlam gönderdiği yanıtta, şikayet konusu haberin ajanslardan alınıp ilk haliyle yayına verildiğini; ertesi gün olayın yeni boyutlarıyla iki kez yenilendiğini belirterek bu haberlerin linklerini de yanıtına eklemiştir. Oktay Sağlam’ın yanıtında şu ifadelere yer almıştır:
“İnternethaber sitesinde 27.04.2020 tarihli ‘Adana’da ‘Dur’ ihtarına uymayıp kaçınca polise başka çare bırakmadı’ başlıklı habere gelen şikayet, ilgili birimlerce değerlendirmeye alınmıştır.
Söz konusu haber ajanslardan alınmış olup olduğu gibi ilk haliyle yayına verilmiştir. Haberin içeriğine bakıldığında etik ihlali ve kesin hüküm suçlamalarını barındıran bir ifade yoktur. İnternethaber’in bugüne kadar izlediği sorumlu yayıncılık ilkesi zaten ortadadır.
Olayın tüm boyutları ortaya çıkmasının ardından, ertesi günü haber yeniden servis edilmiştir. Haberde tüm tarafların ifadelerine yer verilmiş olup sorumlu davranılmıştır. Polisin açığa alındığı haberi de ayrıca yapılmıştır. Kanaatimizce uzlaşma isteyecek bir durum söz konusu değildir. İlgili haberler ektedir. Saygılarımızla…”
DEĞERLENDİRME :
Şikayet konusu haber internethaber.com haber sitesinde 27.04.2020 tarihinde ‘Adana’da Dur ihtarına uymayıp kaçınca polise başka çare bırakmadı’ başlığıyla yayınlanmıştır.
Koronavirüs salgını nedeniyle 65 yaş üstü ve 20 yaş altındakiler için sokağa çıkma yasağının uygulandığı kentlerden Adana’da, yasağa uyulup uyulmadığını denetleyen polisin kimlik kontrolü sırasında, olay meydana gelmiştir. Denetim sırasında polis kurşunuyla vurulan Suriyeli bir genç kaldırıldığı hastanede yaşamını yitirmiştir.
Merkez ilçe Seyhan’da bir mahallede öğle saatlerinde meydana gelen olayla ilgili ajanslar ilk anda, Suriyeli Ali A. adındaki 17 yaşındaki bir gencin, polisin ‘dur’ ihtarına uymayıp kaçarken, açılan uyarı ateşi sonucu bacağından vurulduğu haberini geçmiş, şikayet edilen internethaber.com haber sitesi bu haberi saat 15.16’da ‘Adana’da Dur ihtarına uymayıp kaçınca polise başka çare bırakmadı’ başlığı ilekullanmıştır. Ajanslar bir süre sonra yakınlarının hastaneye akın ettiğini, yaralı gencin yaşamını yitirdiğini geçince de şikayet edilen haber sitesi ‘Yakınları gözyaşlarına boğuldu’ ve ‘Yeni gelişme: Vurulan genç hastanede hayatını kaybetti’ ara başlıklarıyla saat 16.11’de bu gelişmeleri habere eklemiştir.
Şikayet edilen, başvurudaki iddialara verdiği yanıtta, haberi ajanslardan alıp olduğu gibi ilk haliyle yayınladıklarını; etik ihlali ve kesin hüküm suçlamaları barındıran ifadenin olmadığını; olayın tüm boyutlarının ortaya çıkmasının ardından ertesi günü saat 10.55’te ‘Adana’da dur ihtarına uymayan Suriyeli genci öldüren polis açığa alındı’ ve saat 13.34’te ‘Dur ihtarına uymadığı için vurulan Ali Hemdan meğer 20 yaş altı işçiymiş’ başlıklı iki haberlerle gelişmeleri okurlarına duyurduklarını savunduktan sonra “İnternethaber’in bugüne kadar izlediği sorumlu yayıncılık ilkesi zaten ortadadır” demiştir.
Şikayete konu olay, Suriyeli 18 yaşındaki Suriyeli Ali Hemdam’ın polis kurşunuyla vurulup ölmesidir. Olayın ardından açığa alınan, gözaltına alınıp tutuklanan polis memuru ifadesinde, ölen gencin ‘dur’ ihtarına uymayıp kaçtığını, peşinden koşarken oruç olmanın da etkisiyle ayağının takılması sonucu silahının ateş aldığını ve 30 metre uzaklıktaki gencin vurulduğunu söylemiştir. Oysa yapılan otopside Ali Hemdam’ın 30 metreden değil 3 metreden kalbinden vurulduğu ortaya çıkmıştır. Bu detaylar bizim etik denetimimiz dışındadır; adli ve idari soruşturmalarda dikkate alınacaktır.
Şikayet edilenin, olayla ilgili gelişmeleri abone olduğu ajans ya da ajanslardan sürekli takip edip okurlarına peş peşe haberlerle aktarması elbette bir anlamda gazetecilik sorumluluğuna uygun hareket ettiğini göstermiştir. Ancak, henüz olayın detayları belli olmadan, bilgi nereden gelirse gelsin kanıtı gösterilmeden haberde ‘Adana’da Dur ihtarına uymayıp kaçınca polise başka çare bırakmadı’ başlığının kullanılması gazetecilik etiğinin ihlalidir. Zira ‘dur’ ihtarına uymayan silahsız ve savunmasız kişilere karşı, polisin ateş açıp öldürmesi haklı gösterilemez. Haber metni ile çeliştiği halde başlıkta gerçek soruşturulmadan ‘… kaçınca polise başka çare bırakmadı’ ifadesinin kullanılması, şikayet edilenin kolluk gücünü koruma güdüsüyle hareket etmemiş olduğu kabul edilse bile, gerçek çarpıtılmıştır.
SONUÇ :
Basın Konseyi Yüksek Kurulu, koronavirüs salgını nedeniyle alınan önlemler kapsamında 17.06.2020 günü videokonferans yoluyla yapılan toplantıda şikayet dosyasını elealmıştır. Üyeler, daha önceden kendilerine ulaştırılan dosya üzerinde Genel Sekreterlik önerisini dinledikten sonra, konuyu canlı bağlantıda müzakere etmiştir.
Yüksek Kurulun çoğunluğunun görüşüne göre, şikayet edilen web sitesinin anılan haberi ajanstan aldığı ve aynen kullandığı doğru olsa bile, bu husus kendi sorumluluğunu tek başına ortadan kaldıramaz. Zzira ajanstan alınan hangi haberlerin web sitesinde yer alıp almayacağı ve içeriği uygun değilse, bunun değiştirilmesi hususları yine web sitesi yetkililerinin tercihi, imkan ve sorumluluğundadır.
Keza, haberin daha sonra kaldırılmış olması lehe bir faktör olarak belki dikkate alınabilirse de bir kez vaki olmuş ihlali ortadan kaldırmaz.
Kurul üyelerine göre, web sitesinde yer verilen haberin başlığı tek başına etik ihlal tespitinde bulunmaya yeterlidir. Zira, Türkiye’nin başta Anayasası olmak üzere yürürlükteki mevzuatı ve yine tarafı olduğu uluslararası antlaşmalar uyarınca, salt dur ihtarına uymadı diye bir kimseye – hele ölümcül biçimde- ateş edilmesi mümkün değildir. Oysa anılan başlığı okuyan ortalama bir okuyucunun, ‘dur’ ihtarına uymayan bir kimsenin vurularak öldürülmesinin olağan ve kaçınılmaz bir sonuç olduğu algısını edineceği açıktır. Çünkü başlığa bakılırsa, bir polis memuru için ‘dur’ ihtarına uymayan bir kimseyi ölümcül şekilde vurmaktan başka çare yoktur!
Netice olarak, Yüksek Kurul, Genel Sekreterlik önerisindeki Basın Meslek İlkeleri’nin “Soruşturulması gazetecilik olanakları içinde bulunan haberler, soruşturulmaksızın veya doğruluğuna emin olunmaksızın yayınlanamaz” şeklindeki 6’ncı maddesinin yanı sıra “Gazeteci, şiddet, nefret, zorbalık ve ayrımcılığı özendirici yayın yapamaz” şeklindeki 13’üncü maddesinin de ihlal edildiği görüşünü benimsemiştir. Anayasaya ve mevzuata aykırı bir şiddet kullanımını ‘kaçınılmaz’ göstermesi itibariyle, haberin şiddeti meşrulaştırdığı ve bu şekilde teşvik ettiği mütalaa edilmiş; ayrıca, mağdura ölümcül şekilde ateş edilmesini ‘zorunlu’ veya ‘kaçınılmaz’ kılan bir durum olmamasına rağmen, yukarıda değerlendirilen hatalı başlığın kullanılarak kamuoyuna olayın yanlış biçimde aksettirildiği sonucuna varılmıştır.
Yüksek Kurul’un yaptığı müzakereler sonunda söz konusu şikayet başvurusuyla ilgili kararları şöyle oluşmuştur:
a) Başvurunun kabulüne;
b) İnternethaber.com haber sitesinde ‘Adana’da Dur ihtarına uymayıp kaçınca polise başka çare bırakmadı’ başlıklı haberle ilgili olarak İnternethaber.com yazı işleri müdürü Oktay Sağlam hakkında Basın Meslek İlkeleri’nin iki maddesini ihlalden OY ÇOKLUĞU ile ‘UYARI’ kararı verilmiştir.
*****
İlk yorum yapan olun